Στην Πέτρα της Βοιωτίας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 δόθηκε η τελευταία μάχη της Επανάστασης και η μοναδική που έληξε με συνθηκολόγηση των Οθωμανών. Επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης σε μία αξιοσημείωτη συγκυρία καθώς την έναρξη του Αγώνα είχε κηρύξει ο αδελφός του Αλέξανδρος Υψηλάντης στο Ιάσιο της Μολδαβίας το Φεβρουάριο του 1821.
Οι Έλληνες ήταν περίπου 3.000 – για πρώτη φορά τακτικός στρατός- και αφού κατασκεύασαν οχυρωματικά έργα με δυο γραμμές άμυνας στα στενά της Πέτρας, δίπλα στην (τότε) λίμνη της Κωπαΐδας, ανέμεναν τον τουρκικό στρατό, περίπου 7.000 άνδρες πεζικό, ιππικό και πυροβολικό, ο οποίος ερχόταν από την Αθήνα με κατεύθυνση την βόρεια Ελλάδα.
Την περίοδο αυτή η ελληνική πλευρά προσπαθούσε να κυριαρχήσει σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο κομμάτι της πατρώας γης, προκειμένου να έχει ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη η υπό σύσταση χώρα μας με κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια στις συζητήσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις για την χάραξη των συνόρων. Από την άλλη πλευρά οι Τούρκοι, έχοντας εμπλακεί σε πόλεμο με την ρωσική αυτοκρατορία, προσπαθούσαν να συγκεντρώσουν στρατιωτικές δυνάμεις στο ρωσοτουρκικό μέτωπο διατηρώντας βέβαια στρατηγικές περιοχές στην ελληνική χερσόνησο.
Όταν τα τουρκικά στρατεύματα υπό τον Ασλάν Μπέη Μουχουρδάρη επιτέθηκαν κατά των ελληνικών θέσεων στην Πέτρα, η σύγκρουση ήταν σφοδρή. Οι Έλληνες, όχι μόνο απέκρουσαν την έφοδο αλλά επικράτησαν ολοκληρωτικά. Σε διάστημα δύο ωρών οι τουρκικές απώλειες έφτασαν τους 100 νεκρούς, ενώ από τους Έλληνες σκοτώθηκαν 3 και τραυματίστηκαν 12 στρατιώτες.
Καθώς οι Τούρκοι πιέζονταν να φθάσουν στη Θράκη, αφού ο ρωσικός στρατός προέλαυνε κι είχε φθάσει 70 χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη, ο Ασλάν Μπέης ζήτησε να συνθηκολογήσει με τους Έλληνες. Τα ξημερώματα της 14ης Σεπτεμβρίου υπογράφηκε Συνθήκη, σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες άφηναν μεν τον εχθρό να περάσει απρόσκοπτα από την Πέτρα, οι Τούρκοι όμως παραχωρούσαν ολόκληρη την ανατολική Στερεά Ελλάδα πλην της Αθήνας και της Χαλκίδας!
Ειρωνεία της τύχης: κανένα από τα δύο μέρη που συνθηκολόγησαν δεν γνώριζαν ότι ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε ήδη τελειώσει και ότι την ίδια μέρα 14 Σεπτεμβρίου υπογραφόταν η συνθήκη της Αδριανούπολης μεταξύ Ρωσικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο ηττημένος Σουλτάνος μεταξύ άλλων υποσχέθηκε αυτονομία για την Ελλάδα!
