Σαν σήμερα, 29 Αυγούστου 1824, έλαβε χώρα η σημαντικότατη ναυμαχία που έδωσε ο ελληνικός στόλος υπό τον Ανδρέα Μιαούλη εναντίον του πανίσχυρου ενωμένου τουρκο – αιγυπτιακού στόλου στη θάλασσα του Γέροντα ανάμεσα στα μικρασιατικά παράλια και τα νησιά Λέρος, Λειψοί και Κάλυμνος.
Οι Έλληνες διέθεταν 70 πλοία (μικρά εμπορικά πλοία, που είχαν μετατραπεί σε πολεμικά και πυρπολικά), εξοπλισμένα με 850 πυροβόλα και δύναμη 5.000 ανδρών.
Στην απέναντι πλευρά, ο ενωμένος τουρκο – αιγυπτιακός στόλος αριθμούσε έως 50.000 άνδρες (Κ. Παπαρρηγόπουλος) υπό τη γενική αρχηγία του Αιγύπτιου Ιμπραήμ πασά και διέθετε 100 πολεμικά πλοία εξοπλισμένα με 2.500 πυροβόλα καθώς και 400 μεταγωγικά πλοία.
Ο εχθρικός στόλος υπερτερούσε τεχνολογικά και αριθμητικά και προσωρινά φάνηκε να έχει και την τύχη με το μέρος του, καθώς το πρωί της 29ης Αυγούστου η νηνεμία στον κόλπο του Γέροντα φαινόταν να εγκλωβίζει τα ελληνικά πλοία που έπλευσαν προς τα εκεί, για να αποφύγουν κυκλωτική κίνηση των Οθωμανών.
Ωστόσο, ο ιδιοφυής ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης ρυμουλκεί με βάρκες τα ελληνικά πλοία έξω από τον κόλπο, για να βρουν ευνοϊκό άνεμο και, ταυτόχρονα, στέλνει τον Παπανικολή με το πυρπολικό του να καλύψει τον ελιγμό του. Έτσι, τα ελληνικά πλοία βγαίνουν από το στενό του Γέροντα και, συνεπικουρούμενα από την αλλαγή του ανέμου μετά το μεσημέρι, διεισδύουν ανάμεσα στα εχθρικά, με αποτέλεσμα όλα τα πλοία να μάχονται ανακατεμένα.
Το πλεονέκτημα για μάχη εκ παρατάξεως χάθηκε για τους Οθωμανούς.
Τα πυρπολικά ανέλαβαν δράση: ο Λάζαρος Μουσσούς ανατινάζει αιγυπτιακό μπρίκι και στη συνέχεια οι Γ. Θεοχάρης ή «Παπαντώνης» και Κ. Βατικιώτης πυρπολούν τυνησιακή φρεγάτα με 44 κανόνια που ανεφλέγη οδηγώντας στο θάνατο 1.100 άνδρες.
Ο εχθρικός στόλος σε σύγχυση στρέφεται προς τα νότια και αποχωρεί από τη ναυμαχία. Καταδιωκόμενος δε ως την Κω, βρίσκει καταφύγιο στους εκεί κολπίσκους.
Η νίκη των Ελλήνων στη ναυμαχία του Γέροντα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα στην παγκόσμια ναυτική ιστορία.
Σε συνδυασμό με τις ναυτικές επιχειρήσεις μια εβδομάδα αργότερα, επέτυχε τη σωτηρία της Σάμου, την οποία εποφθαλμιούσαν οι Οθωμανοί. Επίσης επέτυχε τη διάσπαση του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου και ο μεν σουλτανικός επέστρεψε στα Δαρδανέλλια, ο δε αιγυπτιακός έπλευσε νότια, καταναυμαχήθηκε και πάλι και τελικά ο Ιμπραήμ καθυστέρησε σημαντικά να πραγματοποιήσει την εκστρατεία στην Πελοπόννησο.
