Author: christina.soukeri

Είσοδος των τουρκικών στρατευμάτων στη Σμύρνη

Τα τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στη Σμύρνη και την καταλαμβάνουν. Στην πόλη έχουν ήδη συρρεύσει χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, οι οποίοι, μαζί με τους Έλληνες Σμυρνιούς, αναζητούν εναγωνίως τρόπο διαφυγής διά θαλάσσης, με προορισμό την ελληνική επικράτεια. Πολύ γρήγορα, οι χειρότεροι φόβοι τους θα επιβεβαιωθούν, καθώς οι Τούρκοι θα επιδοθούν σε κάθε είδους βιαιοπραγίες (δολοφονίες, βασανιστήρια, βιασμούς κ.λπ.) εις βάρος του άμαχου ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού. Την ίδια ημέρα, ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος θα βρει μαρτυρικό θάνατο στα χέρια του τουρκικού όχλου, στον οποίο τον παρέδωσε ο Τούρκος στρατιωτικός διοικητής Νουρεντίν πασάς.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Έναρξη της τελικής τουρκικής αντεπίθεσης

Ξεκινά μεγάλης κλίμακας επιθετική ενέργεια των τουρκικών δυνάμεων εναντίον των ελληνικών θέσεων στη Μικρά Ασία. Πολύ γρήγορα, το ελληνικό μέτωπο θα διαρραγεί και τα ελληνικά στρατεύματα θα τραπούν σε υποχώρηση, η οποία σε πολλές περιπτώσεις ήταν άτακτη. Η τουρκική νίκη υπήρξε εν τέλει ολοκληρωτική. Μέσα σε τρεις εβδομάδες κάθε ίχνος ελληνικής στρατιωτικής παρουσίας είχε εξαλειφθεί από τη Μικρά Ασία.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Ανακήρυξη της αυτονομίας της Ιωνίας

Κατόπιν εντολών της ελληνικής κυβέρνησης, ο ύπατος αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη Αριστείδης Στεργιάδης ανακηρύσσει την αυτονομία της Ιωνίας. Επρόκειτο για απονενοημένο διάβημα της Αθήνας εν όψει του φόβου ότι η εκδήλωση μιας –από καιρό αναμενόμενης– τουρκικής αντεπίθεσης θα κατέληγε σε συντριβή των ελληνικών στρατευμάτων που βρίσκονταν στη Μικρά Ασία. Στην πράξη, η ανακήρυξη της αυτονομίας παρέμεινε γράμμα κενό περιεχομένου, καθώς η ανταπόκριση του μικρασιατικού πληθυσμού υπήρξε μηδαμινή.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Έναρξη της προέλασης του ελληνικού στρατού προς την Άγκυρα

Ξεκινά η προς ανατολάς προέλαση του ελληνικού στρατού από τη γραμμή Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ προς την Άγκυρα. Κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, τα ελληνικά στρατεύματα θα διασχίσουν την Αλμυρά Έρημο και θα φτάσουν μέχρι τον Σαγγάριο ποταμό, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την Άγκυρα, δίχως όμως να μπορέσουν να τον διαβούν. Περίπου έναν μήνα μετά την έναρξη της επιχείρησης, και αφού προηγουμένως είχαν καταβάλει βαρύτατο φόρο αίματος, τα ελληνικά τμήματα υποχώρησαν συντεταγμένα στη γραμμή Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Έναρξη της προέλασης του ελληνικού στρατού προς το Εσκί Σεχίρ, την Κιουτάχεια και το Αφιόν Καραχισάρ

Ξεκινά μεγάλη κλίμακας επιθετική επιχείρηση του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, με σκοπό την κατάληψη του Εσκί Σεχίρ (το αρχαίο Δορύλαιο), της Κιουτάχειας (το αρχαίο Κοτύαιο) και του Αφιόν Καραχισάρ (το αρχαίο Ακροϊνόν). Μέσα σε λίγες ημέρες, ο στόχος επιτυγχάνεται πλήρως. Δεν καθίσταται, όμως, δυνατή η συντριβή των τουρκικών δυνάμεων, μεγάλος όγκος των οποίων γλίτωσε την τελευταία στιγμή την περικύκλωση στην Κιουτάχεια.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Δημοψήφισμα για την επαναφορά στον θρόνο του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄

Διεξάγεται δημοψήφισμα στην Ελλάδα με θέμα την επιστροφή στον θρόνο του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄. Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν, υπέρ της επανόδου του Κωνσταντίνου τάχθηκε το 98,98% όσων ψήφισαν. Το ποσοστό αυτό ήταν εξόφθαλμα διογκωμένο. Τόσο τις παραμονές όσο και την επαύριον του δημοψηφίσματος, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας προειδοποίησαν την ελληνική κυβέρνηση ότι επιστροφή του Κωνσταντίνου θα είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή κάθε οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα. Οι συμμαχικές απειλές υλοποιήθηκαν όταν πια ο Κωνσταντίνος επανήλθε στον θρόνο.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Νίκη των αντιβενιζελικών στις βουλευτικές εκλογές

Διεξάγονται βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα, στις οποίες ηττάται το βενιζελικό Κόμμα Φιλελευθερών και επικρατούν οι αντιβενιζελικοί. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν εκλέγεται καν βουλευτής. Απογοητευμένος, ανακοινώνει ότι αποσύρεται από την πολιτική και εγκαταλείπει την Ελλάδα.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄

Πεθαίνει σε ηλικία μόλις 27 ετών ο βασιλιάς των Ελλήνων Αλέξανδρος Α’. Το μοιραίο προήλθε από σηψαιμία, την οποία προκάλεσε δάγκωμα πιθήκου στο πόδι του νεαρού βασιλιά. Ο θάνατος του Αλέξανδρου είχε ως αποτέλεσμα την αναβολή κατά μία εβδομάδα των βουλευτικών εκλογών που είχαν προκηρυχθεί για τις 25 Οκτωβρίου 1920. Παράλληλα, έδωσε την ευκαιρία στους αντιβενιζελικούς να θέσουν ζήτημα επιστροφής στον θρόνο του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη

Σε αντίποινα για την αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθέριου Βενιζέλου, η οποία είχε λάβει χώρα στο Παρίσι μία ημέρα νωρίτερα, βενιζελικοί δολοφονούν στην Αθήνα τον Ίωνα Δραγούμη, εξέχουσα προσωπικότητα του αντιβενιζελισμού. Η δολοφονία του Δραγούμη θα οξύνει ακόμα περισσότερο τα πάθη του Εθνικού Διχασμού.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθέριου Βενιζέλου

Ενώ ετοιμάζεται να αναχωρήσει από το Παρίσι με τελικό προορισμό την Αθήνα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχεται δολοφονική απόπειρα στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών από δύο απότακτους αντιβενιζελικούς αξιωματικούς. Ο Βενιζέλος διασώζεται, υφιστάμενος απλώς ελαφρά τραύματα από τις σφαίρες των επίδοξων δολοφόνων του.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών

Υπογράφεται η Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στις νικήτριες δυνάμεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (ανάμεσά τους, και την Ελλάδα).

Βάσει της Συνθήκης, η Ελλάδα αποκτούσε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη έως τη γραμμή της Τσατάλτζας, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, αναγνωριζόταν η ελληνική κυριαρχία σε όλα τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων της Ίμβρου και της Τενέδου. Η περιοχή της Σμύρνης παρέμενε υπό την ονομαστική κυριαρχία του σουλτάνου, αλλά ετίθετο υπό ελληνική διοίκηση για περίοδο πέντε ετών, μετά την παρέλευση των οποίων προβλεπόταν η διεξαγωγή δημοψηφίσματος υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών ώστε οι κάτοικοι να αποφάσιζαν για το κατά πόσο η εν λόγω περιοχή θα παρέμενε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ή θα ενσωματωνόταν στην Ελλάδα.

Τέλος, με χωριστή ελληνοϊταλική Συνθήκη που υπογράφηκε στις Σέβρες την ίδια ημέρα με τη Συνθήκη Ειρήνης και προσαρτήθηκε σε αυτή, η Ιταλία υποσχόταν να παραχωρήσει τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα, με εξαίρεση τη Ρόδο (όπου, όμως, μετά από δεκαπέντε χρόνια θα μπορούσε να διεξαχθεί δημοψήφισμα με ερώτημα την ένωση με την Ελλάδα) και το Καστελλόριζο.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα

Ο αξιωματικός του οθωμανικού στρατού Μουσταφά Κεμάλ (μετέπειτα ονομάστηκε Ατατούρκ) αποβιβάζεται στη Σαμψούντα του Πόντου ως εντεταλμένος της σουλτανικής κυβέρνησης, με σκοπό τη διάλυση των άτακτων τουρκικών ομάδων που δρούσαν στις ανατολικές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, αμέσως ο Κεμάλ εγκατέλειψε την αποστολή που του είχε ανατεθεί και ξεκίνησε την οργάνωση ενός τουρκικού εθνικιστικού κινήματος.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

Αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη

Κατόπιν εντολής του Συμβουλίου της Συνδιάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων, ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σμύρνη και τη θέτουν υπό τον έλεγχό τους. Επικρατεί φρενίτιδα ενθουσιασμού στους Έλληνες κατοίκους της πόλης, οι οποίοι θεωρούν το γεγονός ως προάγγελο της παραχώρησης της Σμύρνης στην Ελλάδα.

Αντώνης Κλάψης
Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

*Χρονολόγιο της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι ημερομηνίες έως και τον Φεβρουάριο του 1823 αποτυπώνονται στο Ιουλιανό, το «παλιό», ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το Γρηγοριανό, «νέο», ημερολόγιο εισήχθη στις 16 Φεβρουαρίου 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου 1923.

31 Δεκεμβρίου 1822 ήταν η μέρα που το Μεσολόγγι ανάπνευσε ελεύθερα μετά από καιρό. Η πολιορκία της ηρωικής πόλης που ενέπνευσε τον Διονύσιο Σολωμό να γράψει τον Ύμνο εις την Ελευθερία, μόλις είχε λήξει.

Οι πασάδες Ομέρ Βρυώνης και Κιουταχής, επικεφαλής 12.000 ανδρών κατά τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, αποχωρούσαν ταπεινωμένοι και χρεωμένοι την αποτυχία της εκστρατείας τους στη Δυτική Χέρσο Ελλάδα.

Η τακτική του αποκλεισμού της πόλης από τη στεριά από το στρατό των δύο πασάδων και από τη θάλασσα από το στόλο του Γιουσούφ πασά εξάντλησε εξίσου τους πολιορκητές λόγω έλλειψης τροφίμων και πολεμοφοδίων χωρίς να λυγίσει τους λιγοστούς Μεσολογγίτες.

Αντίθετα οι υπερασπιστές της πόλης, οι οποίοι στην έναρξη της πολιορκίας στις 25 Οκτωβρίου 1822 δεν έφταναν τους 700 άνδρες (όσοι είχαν απομείνει από το αποδεκατισμένο στράτευμα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου μετά τη μάχη στο Πέτα με τους Σουλιώτες των Μάρκου Μπότσαρη και Κίτσου Τζαβέλλα και λίγοι ένοπλοι ντόπιοι) είχαν ενισχυθεί με 1.500 Μωραΐτες υπό τους Μαυρομιχάλη και Λόντο, όταν ο Ανδρέας Μιαούλης διέσπασε τον κλοιό από θαλάσσης.

Ούτε η μεγάλη έφοδος των Οθωμανών την παραμονή των Χριστουγέννων είχε τύχη· αντίθετα τους οδήγησε σε πανωλεθρία, καθώς ο Ηπειρώτης Γιάννης Γούναρης, κυνηγός του Ομέρ Βρυώνη, μετέφερε το σχέδιό τους στους Έλληνες.

Εκείνη τη νύχτα μέτρησαν περίπου 500 Τουρκαλβανούς νεκρούς και τραυματίες έναντι ούτε 10 Ελλήνων.

Έτσι λίγες μέρες μετά, με τις επικοινωνίες κομμένες από τους άντρες του Γενναίου Κολοκοτρώνη και τον χειμώνα να χειροτερεύει τα πράγματα, έλυσαν την πολιορκία και εγκατέλειψαν ντροπιασμένοι το Μεσολόγγι …

Θα επανέρχονταν δυόμισι χρόνια μετά, αλλά μόνο για να δοξαστεί στους αιώνες το Μεσολόγγι!

Σαν σήμερα, ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα το 1822 απελευθερώθηκε το Ναύπλιο, χάρη σε μια τολμηρή επιχείρηση του χιλίαρχου Στάικου Σταϊκοπούλου και των παλληκαριών του.
Η πόλη πολιορκείτο από τον Απρίλιο του 1821 από τους Έλληνες επαναστάτες, στο Παλαμήδι όμως και στα άλλα κάστρα της πόλης είχαν οχυρωθεί και άντεχαν οι Τούρκοι. Στο Ναύπλιο ζούσαν περίπου 900 τουρκικές οικογένειες, ενώ οι ένοπλοι Οθωμανοί ήταν περίπου 1.650.
Η πολύμηνη πολιορκία και ο αποκλεισμός από τρόφιμα και πολεμοφόδια, είχαν φέρει σε απελπιστική κατάσταση τους πολιορκημένους και θα παραδίδονταν, αν δεν φοβόνταν την οργή του σουλτάνου.
Στις 27 Νοεμβρίου 1822 ζήτησαν να συνθηκολογήσουν. Ο Κολοκοτρώνης όμως τους μήνυσε να παραδώσουν φρούρια και βιος για να τους αφήσουν να φύγουν, αλλιώς θα μιλούσαν τα σπαθιά.
Οι φρούραρχοι και οι αγάδες της πόλης συγκεντρώθηκαν για να πάρουν αποφάσεις. Έφτασε το βράδυ 29ης Νοεμβρίου και δεν είχαν καταλήξει ακόμα.
Όταν οι Έλληνες πληροφορούνται ότι στο κάστρο οι φρουρές έχουν μειωθεί, ο Δημήτριος Μοσχονησιώτης, Μικρασιάτης που επέζησε από την καταστροφή των Κυδωνιών και υπηρετούσε ως Ενωμοτάρχης υπό τον Σταϊκόπουλο, προτείνει να επιχειρήσουν ρεσάλτο και προσφέρεται να είναι αυτός που θα ανέβει πρώτος στα τείχη. Στήνουν σκάλες στα βράχια του κάστρου, 216 μέτρα ύψος. Γύρω στα μεσάνυχτα και κάτω από βροχή ανεβαίνει στις επάλξεις και πίσω του 80 στρατιώτες, οι οποίοι με λοστούς ανοίγουν τη σιδερένια πόρτα της Γιουρούς ντάπιας. Περνούν και 270 ακόμη άνδρες του Σταϊκόπουλου και ο πρώτος προμαχώνας καταλαμβάνεται. Με τον ίδιο τρόπο κυρίευσαν εφτά ντάπιες. Η όγδοη παραδόθηκε.
Το Παλαμήδι έπεσε στα χέρια των Ελλήνων. Στην πόλη έσπευσε από τα Δερβενάκια και ο Κολοκοτρώνης. Σύντομα παραδόθηκαν και τα άλλα δύο φρούρια, του Βαρουσίου και το Ιτς Καλέ.
Εκείνη την ημέρα τελέστηκε δοξολογία στο μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, που το βρήκαν μισοθαμμένο κάτω από πέτρες κοντά στο φρουραρχείο.
Στις 3 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι πασάδες του Ναυπλίου υπέγραψαν συνθήκη με 11 όρους, όπως είχε απαιτήσει ο Γέρος του Μοριά: οι Τούρκοι εγκατέλειψαν την πόλη, χωρίς τα όπλα τους, μόνο «με δυο αλλαξιές ρούχα» και με ελληνικά καράβια πήγαν στη Μ. Ασία.
Το Ναύπλιο ήταν πια ελεύθερο και σύντομα θα γινόταν η πρώτη πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας.

Φθινόπωρο 1826. Η Επανάσταση στην Ρούμελη κινδυνεύει. Το Μεσολόγγι έχει πέσει από τον Απρίλιο, η Αθήνα πολιορκείται, πολλές περιοχές έχουν περιέλθει στην κατοχή των Τούρκων.

Ο πρόεδρος της «Διοικητικής Επιτροπής» (κυβέρνησης) Ανδρέας Ζαΐμης έχει διορίσει από τον Ιούλιο του 1826 τον Γεώργιο Καραϊσκάκη αρχιστράτηγο της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας. Ο «γιος της καλογριάς» ανακουφίζει πρόσκαιρα τους πολιορκημένους στην Ακρόπολη ενισχύοντάς τους με στρατιώτες και πολεμοφόδια και επικρατώντας σε μάχες στην περιοχή των Αθηνών.

Ξεκινά δε εκστρατεία στην Ρούμελη, ώστε από τη μία πλευρά να ανυψώσει το καταρρακωμένο ηθικό των Ελλήνων και από την άλλη πλευρά να προκαλέσει αντιπερισπασμό και να αποκόψει τους πολιορκητές του Κιουταχή από ενισχύσεις και ανεφοδιασμό.
Μετά μία σειρά περιορισμένων συγκρούσεων, όπως εκείνες στην Δομβραίνα και στην Αταλάντη, ο Καραϊσκάκης αποφασίζει να καταλάβει την Αράχωβα που είχε μεγαλύτερη στρατηγική σημασία. Με το ίδιο σκεπτικό, εναντίον της Αράχωβας κινείται ο Μουσταφάμπεης με 2.000 επίλεκτους στρατιώτες και 200 ιππείς.

Στις 18 Νοεμβρίου ελληνικό σώμα 500 αντρών περίπου καταφέρνει να φτάσει πρώτο στην περιοχή καταλαμβάνοντας ισχυρές θέσεις μέσα στην κωμόπολη, ενώ οι Τουρκαλβανοί που ακολούθησαν, οχυρώθηκαν στην ύπαιθρο έξω από την Αράχωβα.
Σύντομα έφτασε και ο υπόλοιπος ελληνικός στρατός, οπότε οι Οθωμανοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, χωρίς όμως να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Η κατάσταση έγινε ακόμη δυσμενέστερη για αυτούς, όταν οι καιρικές συνθήκες χειροτέρευσαν κι εκείνοι ήταν εκτεθειμένοι στο χιόνι και το κρύο επάνω στο βουνό. Ενισχύσεις από άλλες τουρκικές φρουρές προς τον Μουσταφάμπεη δεν κατάφερναν να φθάσουν, αφού ο Καραϊσκάκης είχε αποκλείσει όλα τα περάσματα.

Τις επόμενες ημέρες οι Τούρκοι ζήτησαν να συνθηκολογήσουν. Ο Καραϊσκάκης απαίτησε τότε να του παραδώσουν τα Σάλωνα και την Λιβαδειά και να κρατήσει ομήρους τους επικεφαλής μπέηδες (Μουσταφάμπεη και Κεχαγιάμπεη), πράγμα το οποίο δεν έγινε δεκτό. Και οι επόμενες, όμως, διαπραγματεύσεις δεν καρποφόρησαν. Η μόνη λύση για τους εξαντλημένους Τούρκους έμοιαζε να είναι μια ηρωική έξοδος. Αποφασίστηκε για το βράδυ της 23ης Νοεμβρίου.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια συμπλοκών, που εξακολουθούσαν κανονικά, ο Μουσταφάμπεης τραυματίστηκε θανάσιμα. Τελικά η έξοδος επιχειρείται στις 24 Νοεμβρίου με διαταγή του Κεχαγιάμπεη. Αν και λόγω της σφοδρής χιονόπτωσης οι Τούρκοι δεν έγιναν αμέσως αντιληπτοί, όταν οι Έλληνες διαπίστωσαν τη φυγή τους, τους καταδίωξαν και ακολούθησε σφαγή. Πάντως, πολλοί στρατιώτες που κατάφεραν να γλυτώσουν από τη μάχη, έχασαν τη ζωή τους από τις κακουχίες και τα κρυοπαγήματα.
Εκτιμάται ότι από τους 2.200 Τούρκους, 1.500 σκοτώθηκαν και περίπου 200 αιχμαλωτίστηκαν. Από το ελληνικό στρατόπεδο, νεκροί και τραυματίες δεν έφθασαν τους 20.

Η μάχη της Αράχωβας αποτέλεσε για τους Οθωμανούς τη δεύτερη μεγαλύτερη καταστροφή μετά εκείνη του Δράμαλη στα Δερβενάκια, γεγονός που αναπτέρωσε το φρόνημα των Ελλήνων. Δυστυχώς όμως δεν ήταν αρκετή για να λύσει την πολιορκία της Ακροπόλεως, η οποία συνεχίστηκε για έξι μήνες ακόμη, στοιχίζοντας τη ζωή και του ίδιου του Καραϊσκάκη, πριν τελικά παραδοθεί η πόλη των Αθηνών.

Αμέσως μετά την Εθνεγερσία προέκυψε η ανάγκη για την συγκρότηση διοίκησης στις επαναστατημένες περιοχές.

Αρχικά σχηματίστηκαν διευθυντήρια, στη συνέχεια εφορίες ή δημογεροντίες με βασικό στόχο την εξασφάλιση των αναγκαίων πολεμοφοδίων, τροφίμων κλπ για τους πολεμιστές.

Σύντομα όμως συστάθηκαν οργανισμοί που εμπεριείχαν τα πρώτα στοιχεία ατομικών ελευθεριών και αυτοδιάθεσης των πολιτών πάντα βέβαια με χαρακτήρα τοπικό.

Μετά την ίδρυση της Πελοποννησιακής Γερουσίας (26 Μαΐου 1821) από τη Συνέλευση στη Μονή Καλτεζών, τον Νοέμβριο του 1821 συγκροτούνται στην Στερεά Ελλάδα δύο τοπικά κυβερνητικά σώματα, ένα για τη Δυτική και ένα για την Ανατολική Στερεά, καθένα με δικό του αυτόνομο Οργανισμό.

Στο διάστημα 4 έως 9 Νοεμβρίου στο Μεσολόγγι λαμβάνει χώρα Συνέλευση με 30 εκπροσώπους, η οποία συστήνει δεκαμελή κυβέρνηση, την Γερουσία και ψηφίζει τον Οργανισμό της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος.

Χαρακτηριστικό του Οργανισμού, που συντάχτηκε από τον Αλ. Μαυροκορδάτο, είναι ότι η διοίκηση που συστήνεται είναι προσωρινή, γι’ αυτό και οι πράξεις της Γερουσίας έφεραν όλες επικεφαλίδα «Διοίκηση Προσωρινή». Προβλέπει δε ίδρυση Εθνικής Βουλής, στην οποία η τοπική Γερουσία λογοδοτεί.

Πρόεδρος της Γερουσίας εκλέχθηκε ο Φαναριώτης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Γραμματέας ο Νικόλαος Λουριώτης.

Λίγες μέρες μετά στις 15 Νοεμβρίου συγκεντρώνονται στα Σάλωνα 73 πληρεξούσιοι από τις επαρχίες κυρίως της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, αλλά και της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας καθώς και από το εξωτερικό- κυρίως Έλληνες μορφωμένοι στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια-, οι οποίοι ολοκληρώνουν τις εργασίες τους πέντε μέρες μετά, παραδίδοντας τον σπουδαιότερο Οργανισμό από τα τοπικά πολιτεύματα: την Νομική Διάταξη της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος.

Ο Οργανισμός αυτός, που συντάχθηκε κατά κύριο λόγο από τον Φαναριώτη, Θεόδωρο Νέγρη, απαριθμεί τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα των Ελλήνων, αλλά και τις υποχρεώσεις αυτών. Προβλέπει Εθνική Βουλή για κεντρική διοίκηση, ένα δωδεκαμελές κυβερνητικό σώμα, τον Άρειο Πάγο με νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία στην ανατολική Στερεά Ελλάδα και την διοίκηση των επαρχιών αυτής σε μία τρόπον τινά ομοσπονδιακή βάση.

Πρόεδρος του πολιτικού τμήματος του Αρείου Πάγου εκλέχθηκε ο Θεόδωρος Νέγρης και του δικαστικού τμήματος ο επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος.

Το ελληνικό έθνος οργανώθηκε σε ενιαίο νομικό πρόσωπο για πρώτη φορά στα νεότερα χρόνια την 1η Ιανουαρίου 1822 με το «Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος», που ψηφίστηκε από την Α‘ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου.

Όλα τα τοπικά πολιτεύματα καταργήθηκαν με την απόφαση της Β’ Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος την 29η Μαρτίου 1823.

Η 20ή Οκτωβρίου 1827 ήταν η ημέρα που ο συμμαχικός στόλος συνέτριψε τον τουρκοαιγυπτιακό κάνοντας πράξη τις αποφάσεις της Συνθήκης του Λονδίνου (6/7/1827) για αυτονόμηση της Ελλάδας.

Ο αντιναύαρχος Κόδριγκτον, επικεφαλής του αγγλικού στόλου και διοικητής ολόκληρης της συμμαχικής δύναμης, ο υποναύαρχος Δεριγνύ, επικεφαλής του γαλλικού στόλου και ο υποναύαρχος Χέυδεν επικεφαλής του ρωσικού στόλου, διαπιστώνοντας ότι η Υψηλή Πύλη δεν είχε σκοπό να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός και ίδρυση ελληνικού κράτους, κατέπλευσαν στην Πελοπόννησο με 27 πλοία, προκειμένου να πιέσουν τον Ιμπραήμ πασά να παύσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τις καταστροφές και τους εξανδραποδισμούς.

Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος, υπό τους Ταχίρ Πασά, Μουχαρέμ Μπέη και Καπετάν Μπέη, συγκροτείτο από 89 πολεμικά και 41 μεταγωγικά και ήταν προσορμισμένος στον κόλπο του Ναυαρίνου, τη σημερινή Πύλο.

Ο Κόδριγκτον απέστειλε λέμβο με λευκή σημαία για να υπάρξουν συνεννοήσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Ωστόσο, αντί απάντησης, οι Αιγύπτιοι άρχισαν τους πυροβολισμούς και σκότωσαν τους απεσταλμένους. Παράλληλα άνοιξαν πυρ κατά της γαλλικής ναυαρχίδας και σύντομα η σύρραξη γενικεύτηκε.

Παρά την αριθμητική υπεροχή του εχθρικού στόλου και την υποστήριξη που είχε από τα κανονιοστάσια του Παλαιοκάστρου και του Νιόκαστρου, γρήγορα η πλάστιγγα έκλινε υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων. Ως τις 6 το απόγευμα, 60 εχθρικά πλοία είχαν καταστραφεί, ενώ οι Τουρκοαιγύπτιοι είχαν 6.000 νεκρούς περίπου και 4.000 τραυματίες. Οι σύμμαχοι δεν έχασαν κανένα πλοίο, ενώ είχαν συνολικά λιγότερους από 200 νεκρούς και περίπου 500 τραυματίες. Η ανακωχή υπογράφηκε πάνω στην αγγλική ναυαρχίδα «Ασία».

Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο κατέφερε σημαντικό πλήγμα στο οθωμανικό κράτος, έδωσε ανάσα ζωής στην Ελληνική Επανάσταση που κινδύνευε να καταπνιγεί μετά θυσίες και αγώνες 6 ετών και έβαλε τις βάσεις για τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζει η υποδοχή της είδησης της νίκης στο Ναυαρίνο από τις ευρωπα·ι·κές πρωτεύουσες. Αν και η κοινή γνώμη παντού είχε ταχθεί ξεκάθαρα υπέρ των Ελλήνων, η κυβέρνηση του Μέττερνιχ στην Αυστρία, πιστή στην πολιτική της, χαρακτήρισε το Ναυαρίνο «αρχή της βασιλείας του χάους». Το παράδοξο όμως ήταν η στάση της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία κράτησε αποστάσεις από το γεγονός, καθώς η δράση του Κόδριγκτον θεωρήθηκε από πολλούς ακραία, ενώ τα συμβάντα χαρακτηρίστηκαν ακόμα και «ατυχή».

Η Τρίπολη αποτελούσε οικονομικό και διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και έδρα του Τούρκου διοικητή.

Από πολύ νωρίς ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε αντιληφθεί την στρατηγική της σημασία και είχε εκπονήσει σχέδιο για την κατάληψή της.

Τον Απρίλιο του 1821 οι επαναστάτες σταδιακά απέκοψαν τις επικοινωνίες και τον εφοδιασμό της Τριπολιτσάς και τον Μάιο με τις νίκες στο Βαλτέτσι και τα Δολιανά δρομολόγησαν την επιτυχία του εγχειρήματος.

Μέσα στην Τριπολιτσά ζούσαν 30-35 χιλιάδες κάτοικοι, Τούρκοι, Αλβανοί, ελάχιστοι Εβραίοι και λίγοι Χριστιανοί – καθώς οι περισσότεροι Έλληνες εγκατέλειψαν την πόλη με τις πρώτες επαναστατικές κινήσεις. Ο οθωμανικός στρατός αριθμούσε περίπου 10 χιλιάδες άνδρες υπό τις διαταγές του κεχαγιάμπεη Μουσταφά (υπασπιστή του Διοικητή του Μοριά, Χουρσίτ πασά που εξεστράτευε κατά του Αλή πασά) και του τοποτηρητή (καϊμακάμη) Μεχμέτ Σαλήχ.

Από τον Απρίλιο ήδη, οι τουρκικές αρχές είχαν αιχμαλωτίσει και στη συνέχεια βασανίσει τους Έλληνες αρχιερείς και προεστούς της πόλης (αρκετοί εξ αυτών στη συνέχεια απέθαναν), ενώ θανάτωσαν 18 σωματοφύλακές τους.

Έως τον Αύγουστο και καθώς ο κλοιός γύρω από την πόλη έσφιγγε, τα τρόφιμα είχαν εξαντληθεί και επιδημίες είχαν κάνει την εμφάνισή τους.

Έξω από τα τείχη οι πολιορκητές έφθαναν περίπου τις 10 χιλιάδες.

Στις 10 Αυγούστου 3 χιλιάδες Οθωμανοί, πεζικό και ιππείς, βγήκαν από τα τείχη για επίθεση κατά ελληνικού σώματος και αναζήτηση τροφής λεηλατώντας τα γύρω χωριά. Ακολούθησε όμως η μάχη στην Γράνα, στο πολεμικό χαράκωμα που άνοιξαν οι Έλληνες έξω από τα τείχη και με βαριές απώλειες κατάφεραν να επιστρέψουν στην πόλη.

Στις 18 Αυγούστου ο Μουσταφάμπεης στέλνει το ιππικό προκειμένου να διασπάσει τον κλοιό των Ελλήνων, αλλά υφίσταται μεγάλες απώλειες και αποτυγχάνει. Υπήρξαν τότε κάποιες συζητήσεις για υπό όρους παράδοση, ωστόσο δεν τελεσφόρησαν.

Υπήρξε ωστόσο συμφωνία με τους Αλβανούς, διότι αφενός θα αποδυναμώνονταν οι πολιορκημένοι και αφετέρου, εκείνη την εποχή οι Έλληνες ήταν πιο φιλικά διακείμενοι έναντι των Αλβανών, αφού θεωρούνταν προσκείμενοι στον Αλή πασά, που πολεμούσε επίσης το οθωμανικό κράτος.

Κατά την έξοδο των Αλβανών υπήρξε κινητικότητα σε ολόκληρη την πόλη και φάνηκε ότι το κανονιοστάσιο προς την πύλη του Ναυπλίου έμεινε αφρούρητο.

Τότε, το πρωί της 23ης Σεπτεμβρίου, η ομάδα του Μανώλη Δούνια (άλλες πηγές, όπως ο Σπ. Τρικούπης, μνημονεύουν τον Παναγιώτη Κεφάλα) αναρριχάται στον προμαχώνα της «Πόρτας τ’ Αναπλιού», εξουδετερώνει τη φρουρά, ανοίγει την πύλη και οι Έλληνες εισέρχονται στην πόλη. Ακολούθησαν σκληρές οδομαχίες και φονεύθηκαν μέχρι 300 Έλληνες για να καταληφθεί η Τριπολιτσά.

Δυστυχώς όμως η μανία και η αγανάκτηση των πολιορκητών για τα 400 χρόνια οθωμανικού ζυγού, τους έσπρωξε σε έργα «καταστροφής, πυρκαγιάς, λεηλασίας και αίματος» στιγματίζοντας την μεγάλη τους νίκη.

Έως τις 26 Σεπτεμβρίου που έσβησε και η τελευταία εστία αντίστασης, θανατώθηκαν περισσότεροι από 25 χιλιάδες κάτοικοι και 8 χιλιάδες αιχμαλωτίστηκαν (κατά τον Σπ. Τρικούπη 10 χιλιάδες θανατώθηκαν και οι υπόλοιποι πλην ελαχίστων αιχμαλωτίστηκαν -μεταξύ των οποίων ο κεχαγιάμπεης, ο καϊμακάμης, πολλοί πασάδες και οι γυναίκες τους).

Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς ήταν η μεγαλύτερη έως τότε στρατιωτική επιτυχία, αποτέλεσε κλειδί για την εδραίωση της Επανάστασης και αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων.

Στην Πέτρα της Βοιωτίας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 δόθηκε η τελευταία μάχη της Επανάστασης και η μοναδική που έληξε με συνθηκολόγηση των Οθωμανών. Επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης σε μία αξιοσημείωτη συγκυρία καθώς την έναρξη του Αγώνα είχε κηρύξει ο αδελφός του Αλέξανδρος Υψηλάντης στο Ιάσιο της Μολδαβίας το Φεβρουάριο του 1821.

Οι Έλληνες ήταν περίπου 3.000 – για πρώτη φορά τακτικός στρατός- και αφού κατασκεύασαν οχυρωματικά έργα με δυο γραμμές άμυνας στα στενά της Πέτρας, δίπλα στην (τότε) λίμνη της Κωπαΐδας, ανέμεναν τον τουρκικό στρατό, περίπου 7.000 άνδρες πεζικό, ιππικό και πυροβολικό, ο οποίος ερχόταν από την Αθήνα με κατεύθυνση την βόρεια Ελλάδα.

Την περίοδο αυτή η ελληνική πλευρά προσπαθούσε να κυριαρχήσει σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο κομμάτι της πατρώας γης, προκειμένου να έχει ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη η υπό σύσταση χώρα μας με κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια στις συζητήσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις για την χάραξη των συνόρων. Από την άλλη πλευρά οι Τούρκοι, έχοντας εμπλακεί σε πόλεμο με την ρωσική αυτοκρατορία, προσπαθούσαν να συγκεντρώσουν στρατιωτικές δυνάμεις στο ρωσοτουρκικό μέτωπο διατηρώντας βέβαια στρατηγικές περιοχές στην ελληνική χερσόνησο.

Όταν τα τουρκικά στρατεύματα υπό τον Ασλάν Μπέη Μουχουρδάρη επιτέθηκαν κατά των ελληνικών θέσεων στην Πέτρα, η σύγκρουση ήταν σφοδρή. Οι Έλληνες, όχι μόνο απέκρουσαν την έφοδο αλλά επικράτησαν ολοκληρωτικά. Σε διάστημα δύο ωρών οι τουρκικές απώλειες έφτασαν τους 100 νεκρούς, ενώ από τους Έλληνες σκοτώθηκαν 3 και τραυματίστηκαν 12 στρατιώτες.

Καθώς οι Τούρκοι πιέζονταν να φθάσουν στη Θράκη, αφού ο ρωσικός στρατός προέλαυνε κι είχε φθάσει 70 χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη, ο Ασλάν Μπέης ζήτησε να συνθηκολογήσει με τους Έλληνες. Τα ξημερώματα της 14ης Σεπτεμβρίου υπογράφηκε Συνθήκη, σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες άφηναν μεν τον εχθρό να περάσει απρόσκοπτα από την Πέτρα, οι Τούρκοι όμως παραχωρούσαν ολόκληρη την ανατολική Στερεά Ελλάδα πλην της Αθήνας και της Χαλκίδας!

Ειρωνεία της τύχης: κανένα από τα δύο μέρη που συνθηκολόγησαν δεν γνώριζαν ότι ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε ήδη τελειώσει και ότι την ίδια μέρα 14 Σεπτεμβρίου υπογραφόταν η συνθήκη της Αδριανούπολης μεταξύ Ρωσικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο ηττημένος Σουλτάνος μεταξύ άλλων υποσχέθηκε αυτονομία για την Ελλάδα!